آینه کاری در ایران
آینه کاری از جمله یکی از شاهکارهای هنری صنایع دستی ایران است.از قطعات کوچک و بزرگ آینه اشکال متنوع و منحصر به فردی را در تزیین بناهای اصیل و سنتی ایران استفاده میشود.
همچنین زیبایی چشم گیری بر اثر بازتاب نور به آینه ایجاد میشود و همواره از استحکام بالایی برخوردار میباشد.
در قدیم شیشهها در هنگام جابهجایی به وفور شکسته میشد،
به همین دلیل هنرمندان ایرانی برای استفادهی به صرفه از آنها راهی ابتکاری یافتند.آینه کاری با استفاده از شیشههای شکسته از جمله راهی منحصر به فرد در صنعت ایران میباشد.
از آینه کاری فقط برای تزیین داخلی بنا استفاده نمیشود.
بلکه دیوارهای ستوندار عصر صفوی نیز با آینههای بزرگ تزیین شده است.
بنای آینه کاری شدهی ایران
بنای دیوانخانهٔ شاه طهماسب صفوی( ۱۵۲۴ - ۱۵۷۶م) در قزوین از جمله آینه کاری به جا مانده از گذشته است.
برای تزیین بسیاری از کاخهای اشرافی اصفهان از هنر آینه کاری استفاده میکردند که معروفترین این کاخها،آینهخانه بود که به سبب آینههای زیبا و بسیار زیاد در آن به این نام شهرت داشت.
ویژگیهای منحصر به فرد این آینهخانه داشتن چهلستون ایوانی با ۱۸ ستون آینه کاری شده است.
همچنین تالار و سقف ایوان و دیوار های آن را آینههای یک پارچه «جام آینه» آراسته شده است.
کاخ چهلستون نیز در دورهی پادشاهی شاه عباس دوم و با استفاده از هنر آینه کاری ساخته شده است.
از آینههای قدی و شیشههای کوچک و رنگین برای تزئین سقف و ایوان و تالار استفاده میشود که زیبایی منحصر به فردی را ایجاد کرده است.
ابزار آینه کاری
آینه،چسب،سریش و گچ نرم از جمله مواد مورد نیاز آینهکاری است.
اما ابزارهای مورد استفاده آن شامل قلم طراحی، خط کش چوبی برای خط اندازی روی شیشه، میز زیر دست، الماس آیینه برمیباشد.
همچنین از کاردک برای نصب آن استفاده میکنند.
مراحل آینه کاری
طراح یا معمار طرح مورد نظر را روی کاغذ طراحی کرده سپس آن را سوزنی میکند.
طرح سوزنی شده را بر روی کار قرار داده و روی آن گرده میپاشند.
طرح به جا مانده بر روی سطح با استفاده از قطعات آینه به شکل زیبایی آراسته میشود.
سطوح آینه کاری دارای خطوط برجسته است که توسط یک فرد گچبر آماده شده است سپس آینهکار قطعات آینه را در اندازه و اشکال مورد نظر برش داده و آماده میکند.
فرد دیگری به وسیله خمیر مرکب از گچ و سریش قطعات آینه را روی طرح و برسطح کار می چسباند و با فشار دست برجستگی و فرورفتگی مورد نظر را ایجاد می کند.
برای آنکه بتوان روی کاغذ طرح را پیادهسازی کرد ابتدا باید ابعاد و گره تقسیمبندی شود سپس گره را خرد میکنند.
بعد از چسباندن آینههای حمیل یک سانتیمتری که در اطراف نقش،گره اصلی نمایان میشود.
نقشهای اصیل و سنتی ایرانی مانند نقوش اسلیمی، گل و برگ و بته جقه و ... در داخل گره طراحی میشود.
آینههای رنگی را به صورت محدب برش داده و طرح مورد نظر را آماده میکنند.
سپس آینه محدب را بر اساس طرح آماده با گچ بر سطح کار می چسبانند.
در پایان آینه پاک کن سطح کار را پاکیزه مىکند و جلا مىدهد.
ضخامت مطلوب برای آینهکاری یک میلی متر است، اما تا ضخامت دو میلی متر یا بیشتر نیز به کار برده شده است.
نخستین بنای آینه کاری
خانه کریم خان زند در شیراز اولین بنای آینهکاری شده بود که به دستور آقا محمخان قاجار ویران گشت.
برای توسعه وبازسازی ایوان دارالاماره ی تهران (ایوان تخت مرمر کنونی) ستونهای یکپارچه حجاری شده و درهای خاتم و آیینه های بزرگ خانهی ویران شده به تهران منتقل شد.
در زمان صفویان برای آینهکاری از جامهای زیبای آینه در درون بنا و دیوارهای ستوندار استفاده میکردند.
کم کم هنر آینهکاری پیشرفت و گسترش چشمگیری داشت به طوری که آثار زیبایی را برجای گذاشته است.
از جمله ای آثار باارزش،آثار زیبایی چون تالارها و اتاق های شمس العماره (تالار آیینه) کاخ گلستان (1299 قمری) در تهران،
ایوان و آستانه حضرت عبدالعظیم در شهر ری و آینهکاری دارالسیاده آستان قدس رضوی(1300 قمری) در مشهد میباشد.
یکی دیگر از تحولات هنر آینهکاری ان است که از محدودهی مذهبی و کاخهای سلطنتی خارج شده و در اماکن همگانی چون هتل ها، رستوران ها،فروشگاها، بانک ها و...به کار رفته است.
آینه کاری درمعماری اسلامی
شیوههای مختلفی در طرحهای آینه کاری وجود دارد که رایجترین آنها شیوه گره سازی و رسمی سازی است.
برای تزیین سقفها از طرحهای ویژهای مانند قاب سازی یا قاب بندی استفاده میکنند که اکثراین قابها از آینههای مستطیل شکل تشکیل شده است.زیبایی چشمگیری که از بارتاب تصویر دیوارهای آینهکاری شده به وجود میآید چشم بیننده را خیره کرده و هنر و سنت ایران و ایرانی را به نمایش میگذارد.
کاخ گلستان که در قدیم به تالار آینه معروف بود یکی از بهترین و زیباترین نمونههای آینه کاری است.
نوع دیگر هنر جدا از آینه کاری در دورهی قاجار رواج پیدا کرد که با استفاده از نقاشی روی شیشه،آن را به زیبایی آراسته کردند.گاهی سقفهای تالار از آینههایی که بر روی سطح آنها به زیبایی با هنر نقاشی طرحهای اسلیمی،گل و بوته و... زده شده است،به کار میرود.
کاخ گلستان و کاخ جنقون بختیاری از جمله نمونههای بینظیری است که این هنر در آنها به کار میرود.
کاخ مرمر و هتل عباسی نیز با استفاده شیوه یاقوتی که نوعی دیگر از آینه کاری میباشد،آراسته شده است.
در شیوه یاقوتی آینهها بر روی سطح شیشه چسبانیده میشود.
شمسه ترنج و قطار سازی که بیشتر بر روی سطح صاف انجام میگیرد دیگر طرحهای آینهکاری است.
شکلهای حجیم و زیبایی مانند نیمکرههای کوژ یا کاو که به گل جام معروف است در آینهکاری نیز به کار میرود که زیبایی منحصر به فردی را ایجاد خواهد کرد.
نقاشی بر روی چوب یا آینه از جمله دیگر هنرهای سنتی ایران به شمار میرود،
که در عمارت بادگیر کاخ گلستان و سقف و در سقف تالاربزرگ عمارت نارنجستان شیراز به کار رفته است.
هنرهای سنتی
یکی دیگراز زیباترین هنرهای ایرانی کاشی کاری روی چوب که میتوانید آن را مطالعه کنید.
همچنین وسایل چوبی مانند آینهکنسولها،میز چوبی، وسایل تزیینی و... میباشد.
از جمله این وسایل چوبی ست آینهکنسول کاشی شده ،تابلو چوبی کاشی شده،ساعت دیواری و میز جلو مبلی است که در فروشگاه ایرونه با مناسبترین قیمت ارائه میشود.